Walka ze zmianami klimatu. Jak to robią w Gliwicach?

Gliwice zrealizowały ambitny projekt dotyczący nowoczesnego zarządzania deszczówką i stały się wzorem dla wielu innych gmin. W ubiegłym tygodniu do naszego miasta przyjechało kilkudziesięciu przedstawicieli samorządów, przedsiębiorstw wodociągowych, projektantów oraz specjalistów zajmujących się problematyką odwodnienia z całego kraju. Zgłosili się na specjalne warsztaty zorganizowane w ramach Stormwater Poland – największej konferencji dotyczącej wód opadowych w Polsce. 

– Gliwice są w wąskim gronie miast, które bardzo poważnie podchodzą do problemu zagospodarowania wód opadowych i adaptacji do zmian klimatu.  Zbudowany tu inteligentny system zarządzania siecią kanalizacji deszczowej to wyjątkowy projekt, łączący w sobie szeroki zakres zadań. Na przykładzie działań Gliwic chcieliśmy pokazać uczestnikom konferencji, jak mądrze planować inwestycje i jakie korzyści można przy tym osiągnąć. Wielu jest na początku tej drogi i chce czerpać pomysły oraz inspiracje z doświadczeń gliwickich – informuje Karol Mikołajewski z firmy RetencjaPL, która zorganizowała warsztaty i realizowała gliwicki projekt.

W ramach wykonanego na potrzeby Gliwic zadania przeprowadzono digitalizację dokumentacji dotyczącej systemu odwodnienia (505 km sieci kanalizacji deszczowej, prawie 19 tysięcy odcinków rurociągów kanalizacji deszczowej, 82 km rowów), określono też powierzchnie zlewni. Zainstalowano duży system pomiarowy złożony z 57 różnego rodzaju urządzeń zamontowanych w newralgicznych punktach (deszczomierze, stacje hydrologiczne oraz kamery). Utworzono również aplikację oraz elektroniczną bazę danych, które pozwalają m.in. na monitorowanie wysokości opadów i poziomu wód na dopływach do rzeki Kłodnicy, w szczególności na potokach Ostropka, Wójtowianka, Cienka oraz rzece Bytomce. Pomiary wykonywane są również w gliwickich zbiornikach retencyjnych. Zainstalowane urządzenia umożliwiają także pomiar przepływu wód opadowych i roztopowych w kanalizacji deszczowej.

Inteligentny system zarządzania deszczówką będzie wykorzystywany w celu poprawy bezpieczeństwa mieszkańców oraz przy planowaniu zagospodarowania poszczególnych obszarów miasta.

Realizacja przedsięwzięcia objęła też stworzenie cyfrowych modeli hydrodynamicznych dla sieci kanalizacji deszczowej, pozwalających na uzyskiwanie wielu cennych informacji. Dzięki nim można symulować pracę sieci odwodnieniowej w oparciu o różne scenariusze opadowe. W efekcie Gliwice mogą być lepiej przygotowane na nagłe zdarzenia pogodowe związane z obserwowanymi i prognozowanymi zmianami klimatu. 

– Wykonanie projektu pozwala na jeszcze bardziej optymalne zarządzanie systemem odwodnienia na terenie miasta Gliwice. Dane pomiarowe przekazywane są do dyspozytorni PWiK i Centrum Ratownictwa Gliwice, gdzie na bieżąco analizowana jest sytuacja hydrologiczna. Dzięki temu umożliwiony jest ciągły dostęp do informacji, co jest bardzo ważne w chwili wystąpienia zagrożenia związanego z ponadnormatywnym opadem atmosferycznym oraz zagrożeniem powodziowym. Szybko można uzyskać informacje m.in. o tym, jak duży jest opad deszczu w danej dzielnicy, jaki jest poziom wód w ciekach, rzekach i kanalizacji deszczowej w poszczególnych obszarach miasta. To pozwala bardzo dobrze przygotować się do ewentualnych działań kryzysowych – podkreśla Elżbieta Chrząszcz z Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. 

Ciekawostką jest zainstalowany system informowania mieszkańców o tym, jak aktualnie przedstawia się sytuacja hydrologiczna w mieście. W 6 lokalizacjach (w parku Chopina koło Palmiarni, na placu Krakowskim, w lesie komunalnym przy tężni, w parku Chrobrego, przy zbiornikach retencyjnych na potoku Wójtowianka oraz ul. Bojkowskiej) stanęły wyświetlacze pokazujące m.in. podstawowe dane pomiarowe (np. ile deszczu spadło w danej dzielnicy, jaki jest aktualny stan wód na dopływach do rzeki Kłodnicy, jak wypełnione są zbiorniki retencyjne na terenie miasta, czy istnieje zagrożenie podtopieniami lub powodzią). 

Gliwice od dłuższego czasu prowadzą działania będące odpowiedzią na zmiany klimatu - związane z odwodnieniem miasta, minimalizowaniem podtopień oraz zagrożeń powodziowych.   

W ubiegłym tygodniu uczestnicy gliwickich warsztatów mogli przetestować niektóre funkcje nowego systemu zarządzania deszczówką, przyjrzeć się urządzeniom pomiarowym i zobaczyć m.in. zbiornik retencyjny na potoku Wójtowianka. – Wzbudził on szczególne zainteresowanie nie tylko ze względu na infrastrukturę hydrotechniczną, ale też – rzadko wciąż spotykane – powstające zagospodarowanie rekreacyjne i wypoczynkowe – relacjonuje przedstawiciel firmy Retencja PL. Dzień później Bożena Gil z PWiK przedstawiła gliwickie działania szerszemu gronu odbiorców na konferencji Stormwater Poland, która odbywała się w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach pod hasłem „Adaptacja z jakością”.

Koszt budowy inteligentnego systemu zarządzania kanalizacją deszczową wyniósł niemal 4,2 mln zł, w tym prawie 2,9 mln zł to dofinansowanie unijne. (al)